Çandarlı Halil Paşa kimdir? (Mehmed Bir Cihan Fatihi)
Mehmet Bir Cihan Fatihi dizisinin en merak edilen karakterlerinden biri de Çandarlı Halil Paşa. Mehmet Bir Cihan Fatihinde usta oyuncu Çetin Tekindorun hayat verdiği Çandarlı Halil Paşa ile ilgili merak edilen tüm bilgileri sizler için derledik. İşte Çandarlı Halil Paşa kimdir sorusunun cevabı.
Çandarlı Halil Paşa, Kenan İmirzalioğlunun başrolünde oynadığı Mehmed Bir Cihan Fatihi dizisinin başlamasının ardından oldukça merak edilmeye başladı. Peki Çandarlı Halil Paşa kimdir? İşte Çandarlı Halil Paşa hakkında merak edilen soruların yanıtları.
ÇANDARLI HALİL PAŞA KİMDİR?
Çandarlı Halil Paşa (d.? – ö. 10 Temmuz 1453), 1439-1453 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
İstanbulun fethinden hemen sonra Fatih Sultan Mehmed tarafından idam ettirildiği 10 Temmuz 1453 tarihine kadar 15 yıl süresince Vezir-i azamlık yapmıştır. Osmanlı tarihinde idam edilen ilk sadrazamdır.
Hayatı
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi başvezirlerinden olan Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşanın torunu ve Çandarlı İbrahim Paşanın oğludur.
Eğitimi ve ilk görevlerinin ne olduğuna dair elimizde belge yoktur. Fakat ilmiye sınıfından olduğu için iyi derecede medrese eğitimi gördüğü kabul edilebilir. Bir vakfiyede 1436da kazasker olduğu kaydı bulunmaktadır. Sadrazam olan babası Çandarlı İbrahim Paşa vefat ettikten sonra ilmiye sınıfından ayrıldığı belirtilmektedir.
II. Murat saltanat döneminde 1439da başvezir olan Osmancıklı (Amasyalı) Koa Mehmed Nizamüddin Paşa vefat ettikten sonra başvezirlik görevine geçmiştir. 1439 ile 1451e kadar dönemde iki defa devlet işlerinden uzaklaşarak Manisaya çekilen II. Muradın yerine gelen genç oğlu II. Mehmedin birinci sultanlık döneminde fiilen Osmanlı Devletini yönetmiştir. Bu dönemde özelikle Anadolu beyliklerine karşı yapılan sert müdahalelerin önüne geçerek büyük bir iç karga?alığı önlemiştir. Edirne-Segedin Antlaşmasının koşullarından hoşnut kalmayan Papalık, Kardinal Giuliano Cesarini vasıtasıyla Macar komutanı János Hunyadiyı Papanın onayı olmadığından dolayı geçersizdir. iddiasıyla antlaşmayı ihlale yöneltmesi ile Balkan ülkelerinin büyük bir Haçlı ordusu oluşturarak Macar/Lehistan Kralı I. (III.) Ladislav komutasında önce güneye Balkanlardan sarkarak sonra doğuya Varna ya yönelmeleri ile büyük tehdit altına kalan Osmanlı Devleti ordusunun başına tekrar tahttan feragat etmiş olan II. Muratın gelmesini sağladı. Bunun sonucunda Osmanlı Devleti Varna Muharebesinde büyük bir galibiyet kazandı.
Bunu takiben Osmanlıların Moraya büyük bir sefer yaparak Moranın büyük kısmının Osmanlı devleti eline geçmesinde ve Eflak Prensi Drakula III. Vlad Tepe?in Macar müttefiklerinden ayrılmasına ve II. Kosova Muharebesinde II. Murat komutasındaki Osmanlı ordusunun Janos Hunyadı komutasındaki yeni bir Macar-Eflak ordusunu imha etmesinde büyük katkısı oldu. II. Muratın 3 Şubat 1451da Edirnede vefatından sonra oğlu II. Mehmetin Manisadan gelmesine kadar geçen 16 gün büyük bir dirayetle bu tahta geçişinin problemsiz olmasını sağladı.
II. Mehmetin ikinci tahta geçmesinden sonra da başvezirlik hizmetinde devam etti. Fakat II. Mehmetin lalası olan Zağanos Mehmet Paşa ile arasında bir politik mücadele başladı. Çandarlı Halil Paşa Zağanos Mehmet Paşanın devamlı öğrencisi olan padişaha özellikle Bizansa karşı daha atak davranması hakkındaki tavsiyelerine karşı idi ve Bizansa kar?ı daha ılımlı davranılması tavsiyeleri vermekte idi. Bazı kaynaklara göre Çandarlı, II. Mehmeti sabırsız ve deneyimsiz buluyordu. II. Mehmet Başveziri olan Çandarlı Halil Paşain katkısına değer verdiğini Filibe civarlarında bir köyü malikane olarak başvezire bağışına rağmen, Çandarlı Halil tedirgin olmakta devam etti.
İstanbul kuşatması sırasında Avrupada yeni bir haçlı ittifakı ortaya çıkacağından kuşkulandığını ve bu nedenle kuşatmatın zayıflatılmasını ve hatta kaldırılmasını II. Mehmete tavsiye etti. Bu tavsiyeleri orduda ve devlet kapılarında Çandarlı Halil Paşanın Bizanstan rüşvet aldığı söylentilerinin dolaşmasına neden oldu. 29 Mayısta İstanbul fethedilmesinden hemen sonra 1 Haziran 1453de II. Mehmet bu dedikoduları çok ciddiye aldığını açıklayarak başvezir Çandarlı Halili görevinden azletti. Çandarlı Halil Paşa ve çocukları tutuklandı. Çocukları daha sonra serbest bırakıldı ama Çandarlı Halil Paşa Yedikulede Altın Kapıda kırk gün hapis edildi. 10 Temmuzda gözlerine mil çekildi ve daha sonra 10 Temmuz 1453 tarihinde idam edildi. Boyun eğeceği yerde Sultana dik baktığı iddia edilir. Daha sonra oğlu İbrahim Paşa tarafından İznike götürülüp türbesine gömüldü.
Bu olay hakkında tarihçiler arasında çeşitli değişik yorumlar ve tartışmalar yapılmaktadır. Bazı tarihçiler II. Mehmed, ilk tahta geçtiğinde ve İstanbulun fethi sırasında başvezirin sergilediği tutumlar nedeniyle bu idamın ortaya çıktığını bildirirler. Babinger bu politikasıyla II. Mehmedin kendi otoritesini pekiştirmiş olduğunu ve herkesin genç sultana boyun eğdiğini belirtir. Sakaoğlu İstanbulun alınmasında muhalif kalması ve bu nedenle Bizansla arasında bir gizli anlaşma olduğundan kuşkulanıldığını belirtmektedir.
Değerlendirme
Sicill-i Osmanide şöyle değerlendirmektedir:
Tedbirli, güçlü, âlim ise de Bizans Devleti ile siyasi ilişkisi 80 senelik aile ocağının ikbaline son vermiştir.
Eserleri
Egede Çandarlı Körfezinde bir kale yaptırmış olup körfez ve Çandarlı ilçesi onun adını taşımaktadır. İznikte bir imaret ve Edirnede Halil Paşa Hanı olarak adlandırılan bir han yaptırmıştır.